Kolonie letnie w procesie dydaktyczno-wychowawczym pełnią różnorodne cele, pomagają wypełniać wielorakie zadania kształcenia i wychowania młodych ludzi. Do najważniejszych zaliczyć należy cele wychowania moralno-ideowego, które pomagają przysposobić dziecko do aktywnego, pełnego i twórczego udziału w życiu społecznym. Poprzez wyjazdy na kolonie sportowe, kolonie artystyczne, czy edukacyjne realizować można następujące cele wychowawcze:
1. Wykształcenie umiejętności oraz skłonności do myślenia i reagowania na różne zjawiska w kategoriach dobra ogółu – powiązanie w świadomości kolonistów interesu osobistego z potrzebami całej grupy.
2. Ukształtowanie i ugruntowanie postawy gotowości do takich zachowań i działań, którym przyświeca dobro ogółu.
3. Wzbudzenie poczucia odpowiedzialności za wszystko, co dzieje się na koloniach, oraz dumy z osiągnięć.
4. Wykształcenie potrzeby i umiejętności współdziałania w podejmowaniu decyzji dotyczących ogółu, w realizowaniu wspólnych celów.
5. Nauczenie dzieci zasad demokratycznego współdziałania w gromadzie i zespołowego kierowania, wdrożenie do poszanowania elementarnych zasad dyscypliny, harmonijnego współżycia w drodze całkowitej tolerancji, bez względu na różnice przekonań.
6. Rozwinięcie tendencji do przestrzegania etycznych zasad współżycia, prawdomówności, dotrzymywania słowa, uczciwości, życzliwości, uprzejmości.
7. Wyrobienie postawy sprowadzającej się do zainteresowania sprawami innych oraz gotowości do aktywnego w nich udziału.
8. Rozbudzenie uczuć patriotycznych przejawiających się w umiłowaniu kraju ojczystego, jego tradycji i kultury, w uczuciowym powiązaniu z ludem, bohaterami narodowymi, osiągnięciami naszego narodu.
Wychowawcy i opiekunowie na koloniach w oparciu o miejsca historycznych wydarzeń, jak i sylwetki wybitnych Polaków powinni uświadamiać dzieci jak bardzo trudne były drogi kształtowania się i utrwalania historii Polski. Na tle przeszłości historycznej bardziej interesująca staje się teraźniejszość, którą ukazywać należy dzieciom na przykładzie znaczących przedsięwzięć gospodarczych i kulturalnych. Na wakacyjnych wyjazdach istnieje najlepsza okazja przedstawienia jedności zagadnień przyrodniczych, historycznych i gospodarczych.
Kolonie sprzyjają oddziaływaniu twórczemu młodych ludzi na takich wyjazdach. Ożywiają się krajobrazy poznawane dotychczas jedynie z kart podręczników szkolnych, nabierają piękna, kolorów, pulsują życiem. Przeżycia te wyzwalają zainteresowanie otaczającym środowiskiem, mogą stać się motorem pasji krajoznawczych sprzyjających kształtowaniu postaw edukacyjnych.
Kolonie letnie są okazją do spotkania z ciekawymi ludźmi, którzy w inny sposób niż nauczyciel w szkole, bezpośredni i swojski mówić będą o tym wszystkim, co składa się na obraz dnia codziennego kraju. Przykłady ich pracy, walki, drobnych zwycięstw i porażek sprzyjać będą tworzeniu więzi uczuciowej z miejscem, które dzieci odwiedzają. Często w takich chwilach rodzi się trwałe zainteresowanie dziedziną, która staje się celem życia i decyduje o wyborze przyszłego zawodu.
Pamiętać należy, że dla uzyskania pożądanych efektów wychowawczych nie wystarcza jeden wyjazd na kolonie lub wycieczkę i samo w niej uczestnictwo. Wychowanie małych dzieci wymaga ciągłego oddziaływania, bez zniecierpliwienia i zrażania się niepowodzeniami. Często bowiem dzieje się tak, że o pozytywnych efektach starań wychowawczych dowiaduje się wychowawca, nauczyciel w latach późniejszych.
Wyjazdy na kolonie uczą współdziałania, współpracy, uczynności, wspólnego radzenia sobie z trudnościami. Przy wykonywaniu zadań dzieci dobierają się parami, trójkami, czasem prześcigają się w grupach, które z nich wygra konkurs, znajdzie ukryty skarb, lepiej wykona pracę. Inne niż szkolne warunki i potrzeby wyzwalają inicjatywę dzieci, czasem ujawniają talent organizacyjny i praktyczny. Takie kolonie edukacyjne mogą stać się też okazją do kompensacji, gdy np. dziecko mające trudności w mówieniu, pisaniu, czytaniu — może sobie świetnie radzić z zadaniami terenowymi, praktycznymi. Dziecko to, dotychczas izolowane w szkole, czy na podwórku wśród swoich znajomych, natychmiast staje się obiektem zainteresowania, wszyscy gromadzą się wokół niego, poprawiają się tym samym jego stosunki w grupie. Na wakacyjnych wyjazdach utrwalić należy umiejętność kulturalnego zachowania w miejscach publicznych, środkach komunikacji, obiektach zabytkowych, w lesie, a także w różnych sytuacjach społecznych.
(Tekst http://kolonie.blog.pl/2013/03/29/cele-wychowawcze-na-koloniach/)